Co oznaczają cyfry i litery w często używanych kodach i identyfikatorach

Człowiek w swej krótkiej egzystencji na tym ziemskim padole ma do czynienia z różnymi ciągami liczb lub liter. Liczby te i litery zazwyczaj służą do identyfikacji przedmiotów, podmiotów czy usług. Poniżej wyjaśnię, co oznaczają znaki w popularnych identyfikatorach takich jak PESEL, NIP, numer konta bankowego, VIN czy rejestracja samochodu.

Znacznie liczb w numerze PESEL

Pierwsze 6 liczb z numeru pesel rozumie chyba każdy. Oznaczają one rok, miesiąc oraz dzień. Jeśli pesel zaczyna się od liczb 891109, oznacza to, że dana osoba urodziła się 9 listopada 1989 roku.

Zasada ta dotyczy osób urodzonych przed 1999 rokiem. Osoby urodzone po 2000 roku jako numer miesiąca nie będą mieć od 1 do 12, lecz od 21 do 32. 21 to styczeń, 32 to grudzień. Czyli jeśli ktoś urodził się 11 listopada 2009 roku, wtedy pesel takiej osoby zacznie się od 093111.

Siódma, ósma, dziewiąta i dziesiąta cyfra w numerze pesel tworzą liczbę porządkową oznaczającą płeć. Jeśli twoja przedostatnia cyfra w numerze pesel (ostatnia cyfra tego 4-liczbowego ciągu znaków) to 0, 2, 4, 6 lub 8 – jesteś kobietą. Jeśli przedostatnia cyfra w numerze pesel to 1, 3, 5 , 7 lub 9 – jesteś mężczyzną.

Dla przykładu pesel:

89110902133

To mężczyzna, ponieważ 4-cyfrowa liczba oznaczająca płeć kończy się trójką.

Ostatnia cyfra numeru pesel jest wynikiem mnożenia następującego działania matematycznego:

1*a + 3*b + 7*c + 9*d + 1*e + 3*f + 7*g + 9*h + 1*i + 3*j

Litery a, b, c oraz pozostałe to kolejne cyfry numeru pesel. A to pierwsza cyfra numeru pesel, c to trzecia cyfra numeru pesel.

Ostatnią cyfrę, jaka jest wynikiem tego działania, odejmujemy od 10 i wtedy mamy ostatnią cyfrę numeru pesel.

Co oznaczają cyfry w numerze NIP?

Numer identyfikacji podatkowej (NIP) jest kodem 10-cyfrowym, który służy do identyfikacji podatników w Polsce. NIP został wprowadzony ustawią w październiku 1995 r., a obowiązuje od 1996 r. Nadawany jest przez naczelnika urzędu skarbowego. Początkowo NIP obowiązywał firmy i osoby fizyczne, od 2011 roku osoby fizyczne posługują się numerem PESEL, zamiast NIP. Dokładnie od 1 września 2011 r.

Pierwsze 3 cyfry numeru NIP to kod urzędu skarbowego nadającego numer NIP. Są to cyfry od 0 do 9. Dawniej były to cyfry od 1 do 9. W przeszłości stosowano myślniki w numerze NIP, dziś już nie stosuje się takiej praktyki. Czyli kiedyś zapisalibyśmy 771-278-22-09, dziś 7712782209.

Kolejne 6 cyfr w numerze NIP to cyfry losowe, zaś ostatnia cyfra to cyfra kontrolna. Aby sprawdzić poprawność numeru NIP, należy pierwsze 9 cyfr pomnożyć przez wag: 6, 5, 7, 2, 3, 4, 5, 6, 7. Wyniki mnożenia sumujemy, sumę tę dzielimy przez 11. Reszta z dzielenia powinna być liczbą inną niż 10.

Co oznaczają cyfry i litery w numerze VIN?

Zacznijmy od tego, czym jest VIN. VIN to numer identyfikacyjny nadany przez producenta pojazdu. Dzięki numerowi VIN można poznać historię samochodu.

Trzy pierwsze znaki numeru VIN to kod regionu i nazwa producenta pojazdu. Tutaj jest wykaz, jak oznaczane są poszczególne kraje i regiony. Pierwsza litera to kraj, dwie następne to marka i przeznaczenie.

Znaki 4-8 numeru VIN zawierają w sobie dość sporą ilość informacji. Określają one rodzaj wyposażenia, serię i model, typ nadwozia oraz silnik.

Znak 9. to znak kontrolny kodu VIN, zaś znak 10. to rok produkcji danego pojazdu. Znak 11. to identyfikacja fabryki, pozostałe znaki numeru VIN – identyfikator pojazdu. Są to znaki 12-17.

Pierwsze trzy znaki numeru VIN określamy jako VMI (Word Manufacturing Identifier). Następne 6 znaków to VDS (Vehicle Descriptor Section), pozostałe 8 znaków to VIS (Vehicle Indicator Section). W sumie mamy 17 znaków.

Numer VIN bywa umieszczony w prawym nadkolu samochodu, w pobliżu styku szyby z deską rozdzielczą po stronie kierowcy, a także w okolicach zatrzasku drzwi. Jeśli znasz inne miejsca, gdzie umieszcza się VIN, napisz o tym w komentarzu.

Co oznaczają cyfry w numerze konta bankowego?

Każdy z nas wie, czym jest numer konta bankowego, więc przejdę do rzeczy. Pierwsze dwie cyfry konta bankowego to liczba kontrolna. Nazywamy ją też sumą kontrolną. Pochodzi ona z wyliczenia wykonanego z pozostałych liczb numeru konta. Ma ona na celu zapewnienie, że numer konta jest poprawny.

Dzięki sumie kontrolnej nie dochodzi do niepotrzebnego przesyłu i zwrotu pieniędzy. Dawniej gdy wysłano pieniądze, ale numer konta nie był poprawny, wracały one z powrotem. Obecnie nie wyśle się pieniędzy, gdy suma kontrolna nie jest poprawna.

Kolejne 8 cyfr numeru konta określa jednostkę organizacyjną banku. Identyfikator danej jednostki jest przydzielany przez Narodowy Bank Polski.

4 cyfry na początku tego 8-znakowego ciągu są oznaczeniem samego banku / instytucji. Jeśli jest to zrzeszenie banków spółdzielczych, bank komercyjny czy bank centralny, oznaczenie ma 3 cyfry i dodawane jest 0 jako czwarta cyfra.

Przykłady:

• BNP Paribas – 2030,
• Pekao SA – 1240,
• Credit Agricole Bank Polska – 1940,
• Eurobank – 1470,
• Bank Millennium – 1160
• Getin Noble Bank – 2480,
• PKO BP – 1020,
• Idea Bank – 1950,
• ING Bank Śląski – 1050,
• Bank Pocztowy – 1320,

W przypadku centrali Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oznaczenie jest 4-cyfrowe.

Następne 3 cyfry to identyfikator oddziału danej instytucji. Jeśli są to trzy zera, najczęściej jest to centrala.

Ósma jest cyfra kontrolna weryfikująca poprawność tego numeru.

Pozostałe 16 cyfr to numer rachunku klienta w banku. Są one przydzielane losowo podczas zakładania konta w banku.

Warto wspomnieć również o standardzie IBAN. Jest to umieszczanie kodu kraju przed numerem konta – każde państwo ma swój kod. W przypadku Polski jest to PL. IBAN stosuje się przy wykonywaniu przelewów zagranicznych.

Co oznaczają cyfry i litery w tablicach rejestracyjnych samochodów?

Warto też wspomnieć, że tablice rejestracyjne mogą mieć różne kolory.

• Tablica standardowa – białe tło i czarne litery
• Tablice dla pojazdów elektrycznych – zielone tło i czarna czcionka
• Tablice tymczasowe – białe tło i czerwona czcionka
• Tablice zabytkowe – żółte tło i czarna czcionka
• Tablice dyplomatyczne – niebieskie tło i biała czcionka
• Tablice profesjonalne – białe tło i zielona czcionka

Pierwsza litera tablicy rejestracyjnej oznacza województwo. Są to:

• B: podlaskie
• C: kujawsko — pomorskie
• D: dolnośląskie
• E: łódzkie
• F: lubuskie
• G: pomorskie
• K: małopolskie
• L: lubelskie
• N: warmińsko — mazurskie
• O: opolskie
• P: wielkopolskie
• R: podkarpackie
• S: śląskie
• T: świętokrzyskie
• W: mazowieckie
• Z: zachodniopomorskie

Kolejna litera lub dwie litery oznaczają miasto lub powiat. Pozostałe znaki rejestracji nie mają już konkretnego znaczenia i są przydzielane wg kolejności wydawania.

Osobne oznaczenia początkowe (nie według województwa, miasta i powiatu) mają służby. Te oznaczenia to:

HP – Policja (w trybie incognito mają standardowe rejestracje)
HA – Centralne Biuro Antykorupcyjne
HB – Biuro Ochrony Rządu
HC – Służba Celna
HK – Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu
HM – Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego
HS – Kontrola Skarbowa
HW – Straż Graniczna